در قانون به چه کسی بیکار گفته می شود ؟
در ماده 6 قانون بیمه بیکاری که در سال 1369 به تصویب رسیده است عنوان شده که شخص بیمه شده اگر حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد ، می تواند از مزایای بیمه بیکاری استفاده نماید. همچنین با استناد به ماده 2 همین قانون ، بیکار به بیمه شده ای اطلاق می گردد که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار می باشد. لذا قانون بیمه بیکاری نسبت به آنچه در عمل اجرا می شود ، دربرگیرندگی بیشتری دارد .
بیمه بیکاری به چه کسانی تعلق می گیرد ؟
در سال 1384 بر اساس تفاهم نامه ای فی ما بین وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی، این دایره ی حمایتی تنگ تر شد و از آن به بعد دریافت مستمری بیمه بیکاری برای تعداد زیادی از بیمه شدگان امکان پذیر نبود . در این تفاهم نامه آمده : کارگران شاغلی که ماهیت کار آن ها دائمی و مستمر بوده، اما دارای قرارداد موقت هستند ، در صورتی که قرارداد آن ها حداقل یک بار تمدید گردد یا سابقه ی آن ها در آخرین کارگاه کمتر از یک سال نباشد، با داشتن شرایط ذکر شده در قانون، می توانند از مزایای بیمه بیکاری بهره مند شوند .
لذا در این تفاهم نامه کاملا مشخص است که امکان استفاده از بیمه بیکاری تنها برای کارگران با ماهیت کار دائمی امکان پذیر است و افراد شاغل در کارهای فصلی یا کارگران با ماهیت کار غیر دائم، مشمول استفاده از بیمه بیکاری نیستند . با توجه به این تفاهم نامه، کارگران با ماهیت کار دائم باید حداقل یک سال در کارگاه سابقه کار داشته باشند و اگر قبل از یک سال از کار اخراج شوند دیگر نمی توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند، چراکه براساس تفاهم‌نامه‌ی سال ۸۴، کارگران تنها اگر یک سال سابقه‌ی بیمه‌پردازی در آخرین کارگاه را داشته باشند می‌توانند بیمه بیکاری دریافت نمایند .
بیمه بیکاری قبل از بیکار شدن کارگر از حقوق وی کسر شده
ناصر چمنی (فعال کارگری) در این خصوص می‌گوید: باعث تاسف است که برای کارگران قوانینی نوشته شده است که بر علیه کارگران تغییر می‌کند. قرار بود این قوانین به کمک کارگر بیایند اما با تغییر این قوانین، روز به روز از جنبه‌ی حمایتی آن کاسته می‌شود. او همچنین ادامه داد : بیمه بیکاری از حقوق کارگران قبل از بیکاری کسر شده اما همه ی آن ها نمی توانند از این مزایا استفاده نمایند . حتی ممکن است کارگرانی در طول 30 سال کارکرد خود از این مستمری استفاده نکنند اما این هزینه را پرداخت کرده اند .
این در حالی است که سازمان تامین اجتماعی به نحوی عمل می کند که این مستمری یک کمک بلاعوض از طرف سازمان است در صورتی که این لطف تامین اجتماعی نیست ، بلکه پول خود افراد است که حق بیمه را پرداخت کرده اند . این شرایط به این دلیل ایجاد می شود که ما قانون را کنار گذاشته ایم و توجهی به آن نمی کنیم چرا که قانون بیمه بیکاری به صراحت بیان کرده که اگر کارگری ۶ماه سابقه‌ی بیمه‌پردازی داشته باشد، می‌تواند مستمری بیمه بیکاری بگیرد اما تأمین اجتماعی قانون اصلی را کنار گذاشته و در عمل از تفاهم‌نامه‌ی سال ۸۴ پیروی می‌کند.
تغییر قانون به نفع سازمان تامین اجتماعی
در نظام تامین اجتماعی، بیمه بیکاری در حقیقت جبران بخشی از زیان وارده به کارگر است که شغل خود را از دست داده اما سازمان تامین اجتماعی به علت وجود عدم تعادل بین منابع و مصارف خود ، قانونی که در سال 1369 تصویب شد را تغییر داد تا بار مالی کمتری را به دوش بکشد . این در حالی است که بر اساس اصل 29 قانون اساسی کشور، “برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کارافتادگی، بی‌سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه و غیره حقی است همگانی . ” و حاکمیت این وظیفه را به سازمان تامین اجتماعی تفویض کرده ، اما این سازمان به کمک آیین نامه ها و تفاهم نامه ها و بخشنامه ها از انجام این وظیفه ی خود شانه خالی می کند .
