چک الکترونیکی چیست؟
شاید از خود بپرسید که چک الکترونیکی دیگر چیست ؟ در پاسخ به این سوال میتوان گفت که چک الکترونیکی دقیقاً همان کاری را می‌کند که چک کاغذی انجام میدهد و تمام قوانین چک نیز برای آن قابل اجراست. به بیان ساده‌تر چک الکترونیکی نسخه دیجیتالی چک کاغذی است که در آن داده های چک با امضا الکترونیکی صادرکننده آن اعتبار می‌گیرد و مبلغ چک، به‌صورت الکترونیکی از حساب صادرکننده برداشته شده و به حساب دریافت‌کننده واریز میشود. تنها تفاوت چک الکترونیکی با چک کاغذی در این است که تمامی فرایند پردازش چک با دقت بالاتر، امن تر و سریع تر صورت می گیرد و باعث صرفه جویی در مصرف کاغذ هم می شود .
چک الكترونيكی طی پروژه ای از شرکت سرویس های نوین مالی (Financial Services Technology Consortiurn) گسترش داده شده است. این شرکت دارای 100 عضو است كه شامل تعدادی از بانك‌های بزرگ، كارپردازان فنی امور مالی، دانشگاه ها و لابراتوارهای تحقيقاتی است. كار فنی بر روی پروژه چک الكترونيكی در چند مرحله به این صورت انجام شد: توليد ايده های جديد، انجام تحقيقات اوليه، ساخت و تثبيت نمونه های اوليه، به قاعده در آوردن خصوصيات برای سيستم آزمايشی و اجرايی سيستم آزمايشی.
چک الكترونيكی چگونه كار می كند؟
ابتدا صادر کننده چک باید چک را توسط سیستم های الکترونیکی ثبت نماید و در قدم بعد چک را به بانک دریافت کننده واگذار کند. بانک های دریافت کننده چک ها را در قالب سپرده دریافت میکنند و آن ها را به بانک های پرداخت کننده واگذار می نمایند . در قدم آخر بانک های پرداخت کننده چک را تایید نموده و حساب مرتبط به چک را شارژ می كنند.
چک الکترونیک هم نیاز به امضا دارد ؟
مانند چک های کاغذی ، چک های الکترونیکی هم برای اعتبار نیاز به امضا صاحب یا صاحبان حساب دارد و این امکان به‌راحتی فراهم شده است تا چک الکترونیکی به صورت دیجیتال امضا شود . برای این منظور زیرساخت های لازم مانند کلید عمومی (PKI) که از مجموعه‌ای شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار، سیاست‌ها و دستورالعمل‌های مدیریتی به منظور توزیع، استفاده، ذخیره و ابطال گواهی‌های دیجیتال باید ایجاد شود تا بستر امنی ایجاد کند تا افراد بتوانند امضا دیجیتال خود را انجام دهند و یک مرجع معتبر و قانونی آن را تایید کند.
چک الکترونیکی چه مزایا و معایبی میتواند داشته باشد ؟
شاید مهم ترین مزیت چک الکترونیکی نسبت به چک کاغذی امنیت بالای آن است چرا که چک الکترونیکی دیگر امکان سرقت و تحریف ندارد و میشود با مشاهده اولین تخلف آن را به راحتی مسدود کرد و همچنین میتوان به مزایایی از جمله موارد زیر هم اشاره نمود :
حذف مراحل زمان بر چک های کاغذی
رفع محدودیت تعداد برگه های چک
کارمز پایین تر نسبت به چک های کاغذی
سرعت بالای فرایند صدور چک
عدم امکان تغییرات در چک صادر شده
عدم امکان صدور چک بلا محل و فاقد اعتبار و
کاهش جرایم بانکی
این چک ها بدون معایب هم نیستند ازجمله این معایب میتوان به قطعی یا کند شدن سرعت اینترنت و ایجاد اختلال در روند عملیات بانکی، اشاره کرد . همچنین درصورتی که سرورهای بانک به هر دلیلی برای مدتی از دسترس خارج شود، امکان صدور یا پرداخت چک به‌صورت آنلاین وجود نخواهد داشت.
روش درخواست صدور چک الکترونیکی
برای درخواست صدور چک الکترونیک باید از این شرایط برخوردار باشید:
هم صادرکننده چک و هم فردی که چک را دریافت می‌کند، در یکی از بانک‌های کشور دارای حساب باشد .
هر دو دارای کد شهاب باشند . ( کد شهاب : یک شناسه هویت الکترونیکی بانکی است کهبرای هر مشتری به صورت منحصر به فرد صادر می شود . این شناسه مشخصه اصلی شناسایی مشتریان در سامانه بانکی است. )
افراد گواهی امضای الکترونیکی خود را از سامانه نماد دریافت کرده باشند و در سامانه چک‌الکترونیکی بانک مرکزی و سامانه‌های صیاد، چکاوک و ساتنا عضو باشند.
اگر این شرایط را داشتید، می‌توانید به‌وسیله سامانه چک الکترونیکی، درخواست خود را ارسال کرده و چک مورد نظرتان را دریافت کنید.
اجرایی شدن چک های الکترونیکی توسط بانک مرکزی
رئیس کل بانک مرکزی در روز سه‌شنبه ۲۶ مهر ماه، از جدیدترین اقدام بانک مرکزی در جهت بانکداری الکترونیک رونمایی کرد. علی صالح‌آبادی اعلام کرد که نخستین چک الکترونیک در شبکه بانکی ایران تا دو هفته آینده صادر خواهد شد. حال باید دید در روزهای آتی اخبار جدیدی در این خصوص از بانک مرکزی اعلام خواهد شد یا خیر ؟
