استهلاک دارایی ها و نحوه ی شناسایی هزینه استهلاک

استهلاک چیست ؟

یکی از هزینه هایی که در پایان سال مالی باید نسبت به شناسایی آن در دفاتر و حساب های یک سازمان اقدام کرد ، هزینه استهلاک دارایی ها می باشد . به طور کلی با گذشت زمان و استفاده از دارایی ها ، کارایی و خدمات رسانی آن ها کمتر می شود ، بنابراین لازم است که هرساله هزینه استهلاک دارایی ها را شناسایی کنیم . اما استهلاک در حسابداری چه معنایی دارد ؟ در پاسخ باید گفت که استهلاک یعنی تخصیص هزینه ی یک دارایی در طول عمر مفید آن که نشان می دهد چه مقدار از ارزش دارایی مورد استفاده قرار گرفته است .

براساس استانداردهای حسابداری ایران ، فرآیند استهلاک دارایی ثابت مشهود از زمانی که دارایی آماده بهره برداری است آغاز می شود . بدین معنی که هر زمانی دارایی در مکان و شرایط لازم برای بهره برداری قرار گرفت استهلاک آن هم قابل محاسبه خواهد بود .

استهلاک انباشته به چه معناست ؟

استهلاک انباشته به معنی مجموع استهلاک سال های گذشته تا پایان سال جاری است . در گدشته به استهلاک انباشته ذخیره استهلاک گفته می شد . لازم به توضیح است که عنوان ذخیره برای این حساب صحیح نبوده چرا که عمل استهلاک ذخیره ای ایجاد نمی کند و تنها باعث کاهش ارزش دارایی می گردد .

مفهوم دیگری که در این زمینه باید به آن پرداخته شود ارزش دفتری است ، ارزش دفتری حاصل اختلاف بهای تمام شده ی دارایی و استهلاک انباشته آن دارایی می باشد . لازم به توضیح است که دارایی ها در ترازنامه به ارزش دفتری باید منعکس شوند . براساس قانون مالیات های مستقیم ، هزینه ی استهلاک جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی تلقی می شود .

چرا هزینه ی استهلاک را یکجا ثبت نمی کنیم ؟

شاید سوالی در ذهن ها ایجاد شود که چرا در هنگام خرید یک دارایی آن را در حساب هزینه ی دوره ثبت نمی کنیم ؟ در پاسخ باید گفت که یک دارایی دارای منافع آتی است به این معنی که در دوره های مختلف برای شرکت سود دهی دارد و از طرفی هم براساس اصل تطابق هزینه ها و درآمد ها ، چون دارایی در طول عمر مفید تبدیل به هزینه می شود ، هزینه ی مربوطه هم باید در طول عمر مفید شناسایی گردد .

انواع روش های شناسایی هزینه استهلاک

برای محاسبه ی هزینه استهلاک در قانون روش های مختلفی عنوان شده که باید با توجه به نوع دارایی مورد نظر از آن استفاده شود که مهم ترین آن ها به شرح زیر است :

ﺭﻭﺵ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ:
ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ = ﻋﻤﺮ ﻣﻔﯿﺪ ‏(ﺳﺎﻝ) / ‏(ﺑﻬﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ – ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﻘﺎﻁ)

ﺭﻭﺵ ﺳﺎﻋﺎﺕ ﮐﺎﺭﮐﺮﺩ:
ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ = ﻋﻤﺮ ﻣﻔﯿﺪ ‏(ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺳﺎﻋﺎﺕ ﮐﺎﺭﮐﺮﺩ) / ‏(ﺑﻬﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ – ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﻘﺎﻁ)

ﺭﻭﺵ ﻣﯿﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﯿﺪ:
ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ = ﻣﯿﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﯼ / ﻣﯿﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﯿﺪﻭﺍﻗﻌﯽ * ‏(ﺑﻬﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ – ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﻘﺎﻁ)

ﺭﻭﺵ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻨﻮﺍﺕ:
ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ = ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻨﻮﺍﺕ /ﻋﻤﺮﻣﻔﯿﺪﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪﻩ * ‏(ﺑﻬﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ – ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﻘﺎﻁ)

ﺭﻭﺵ ﻧﺰﻭﻟﯽ:
ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ = ﻧﺮﺥ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ * ‏(ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ – ﺑﻬﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ)